آشنایی با مدرسه تاریخی دو در یا یوسف خواجه مشهد

آشنایی با مدرسه تاریخی دو در یا یوسف خواجه مشهد

این مدرسه دارای دو در است ؛ یکی در بازار و دیگری در کوچه ای که به طرف فلكه جنوبی می رود؛ و تقریبا در دو گوشه جنوب غربی و جنوب شرقی آن دو گنبد قرار گرفته است.

به طوری که از کتیبه های مدرسه بر می آید، بنای آن در ۸۹۳ هجری در عصر شاهرخ شاه گورکانی توسط يوسف خواجه بهادر از امرای آن شهریار بوده، بنابراین از قدیمی ترین مدارس مشهد است. در تاریخ ۱۰۸۸ هجری یعنی در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی به فرمان مادر آن سلطان «ناکحه خانم »، شاه ویردی بیک پسر امیر الامراء کلب علی خان قورچی باشی، و بیگلربیگی مشهد، آن را تعمیر کرده است. و شاه ویردی بیک بانی کاروانسرای شاهوردی خان (بنا شده در سال ۱۰۹۱ ه.ق) نیز بوده است. در بالای در این مدرسه به طرف بازار کتیبه ای با خط ثلث خیلی خوب نوشته شده که اول آن «بعد حمدالله و صلواته على رسوله قد أسست» و آخر آن «تقبل الله منه في محرم سنة ثلاث و اربعین و ثمانمائه» سال ۸۶۳ می باشد. در بالای این کتیبه به خط کوفی کریمة «الملك لله» مسطور است. تور مشهد

در زیر کتیبه و طرفین در، دو مربع موجود است که در میان آنها در کاشی معرق به خط ثلث نوشته شده، بر یکی «طوبی لک المعماره بالعز و العلی» و بر دیگری «یا احسن المنازل یا خیر ملتجا» منقور است. بر دور مربع اول اشعار چندی مسطور بوده که فقط این سه مصرع باقی مانده: « خوشا بماند خرم روان آدمئی - که باز ماند از او در جهان به نیکی یاد - سرای دولت باقی نعیم آخرتست».

بر دور مربع دوم نیز اشعاری بوده که فقط این مصراع باقی مانده است: « که دائم از پس مرگم کنی به نیکی یاد». تور مشهد

هم در زمان شاه سلیمان صفوی در پیشانی این در به خط نستعلیق کتیبه نوشته شده، که اول آن بعد الحمد در زمان خلافت ابد قرین و ایام» و آخر آن «مدرسه مبارکه میمونه به تعمیر زینت پذیر گردید، کتبه محمدخان عمل محمد شفیع سنه ۱۰۸۸» می باشد.

مسجد مدرسه در ضلع جنوبی است و در دور دیوار آن به خط ثلث ممتاز و خط کوفی گچبری شده و خط ثلث آیاتی از «انا فتحنا» است؛ مورخ به تاریخ «ثلث و اربعین و ثمانمائه» (۸۶۳) و خط کوفی در فوق خط ثلث و کریمه «الملک الله» می باشد. تور مشهد

اما در گنبد هر دوی آنها از طرف بیرون، نیز از طرف داخل، کتیبه هایی از کاشی معرق بسیار ممتاز به خط ثلث داشته است. کتیبه گنبد جنوب غربی هم از داخل و هم از خارج ریخته است.

در زیر گنبد، قدری نزدیک ضلع جنوبی، قبری است که بر آن سنگی قرار دارد و بر روی آن آیات و احادیثی منقور است (به خط ثلث و کوفی).

به خط ثلث خفی در سمت سر این مضمون منقوش می باشد : «هذه روضة من الرياض الرضوان منورة بانوار الغفران معطرة بآثار الريحان من الله الكريم الرحيم المنان لأمير الاعظم الاعدل الاقدم افتخار الامراء و الكبراء في العرب و العجم اعتضاد الملوک والسلاطين واقتدار الخواتين السابق في مضمار التفاخر و التبادر غیاث الدین و الدنيا امیر یوسف خواجه بهادر».

نیز به خط ثلث خفي طرف پا نوشته شده: «و هو ابن الأمير الكبير ناصب الولاء المعدله و واهب العطاء الموهبه ناصر الحق و الدین امیر شیخ علی بهادر طاب ثراه و جعل الجنه مثواه وفاته في الثالث و العشرين من شهر الله المكرم شعبان المعظم سنه ست او اربعین و ثمانمائه عمل العبد عطاء الله بن عبدالله اسلان». تور مشهد

مدرسه امروزی دارای میدانی است که خیابان پهلوی از طرف مغرب آن میگذرد. در سه قسمت دیگر میدان سه خیابان سواره رو احداث شده است.

تور مشهد

تور مشهد

تور کیش